Bağlantı elemanları konusunda sıklıkla tercih edilen kendisi küçük ama işlevi büyük makine elemanlarından birisi olan perno konusunu detaylı biçimde işleyeceğiz. Bu yazımızda perno nedir, çeşitleri nelerdir, ne işe yarar gibi merak ettiğiniz tüm konulara cevap bulacağız…
Perno Nedir?
Perno; makine, aparat ve mekanizmalarda sıklıkla kullanılan, takılıp – sökülebilme özelliğine sahip ve parçaların bir eksen etrafında serbestçe dönebilmelerine imkan veren silindirik yapıda ve çeşitli şekillerde olabilen bağlantı elemanlarıdır. Pernolar genellikle makine imalatında, motorlu taşıtlarda, madencilik sektöründe gibi bir çok yerde kullanılmaktadır.
Pernolar, mafsallı bağlantılarda, tekerlek, rulo ve kasnakların taşıyıcı elemanlara bağlanmasında da sıklıkla tercih edilen dairesel kesitli elemanlardır. Pernolar başlı, başsız, delikli veya vidalı tiplerde olabilmektedir. Perno bağlantıları dikey ve yatay kesme yüklerini aktarır ama herhangi bir dönme ve bükülme kuvvetlerine karşı koymaz. Pernoların eksenel yönde emniyetli olabilmeleri için seeger emniyet halkası, kupilya, somun veya emniyet rondelaları kullanılmaktadır.
Pernoların Sınıflandırılması
Pernolar biçimlerine göre sınıflandırılmıştır. Aşağıdaki biçimleri mevcuttur:
Kaba işler için:
- Başsız pernolar
- Küçük başlı pernolar
- Orta başlı pernolar
- Büyük başlı pernolar
- Bombe başlı ve delikli pernolar
- Bombe başlı, faturalı ve vidalı pernolar
- Havşa başlı pernolar
- Yassı başlı pernolar
- Yassı başlı ve vidalı pernolar
- Konik başlı ve vidalı pernolar
İnce işler için:
- Düz pernolar
- Faturalı pernolar
- Kanallı pernolar
- Faturalı ve kanallı pernolar
- Pahlı başlı pernolar
- Altıköşe faturalı ve vidalı pernolar
- Altıköşe faturalı, vidalı ve kanallı pernolar
- Pahlı başlı ve vidalı pernolar
- Başsız ve vidalı pernolar
Pernolar TS 69’a göre şekil ve ölçü bakımından standartlaştırılmıştır.
Perno İmalat Malzemesi
Perno imalatı için TS 69 standartına göre 9S20K (otomat çeliği ve Fe50) çeliğin, akma çelikleri ve yay çeliklerini kullanabilirsiniz. Yine duruma göre C35-C15-C15Cr3-16MnCr5 vb. sementasyon çeliklerinden de perno üretimi yapılmaktadır. Pernolar kullanım yerinde ki malzemelerden daha sert olmak zorundadır ve bu yüzden sertleştirilme işleminden geçerler. Isıl işlem uygulanmış pernolarda sertlik 55-60 Rockwell değerlerinde olmaktadır. Pernoların özel kullanım yerlerine göre bakır, nikel, krom veya kadmiyum kaplama veya fosfatlama işlemi yapılabilir, bu kaplamaların tümü TS 149 standardına uygun olarak yapılmalıdır.
Pernolar kullanılacakları yere göre sıkı geçme veya döner geçme olarak takılabilirler. Standart pernp çap toleransı h11’dir. Takılacak delik tolerans durumlarına göre D9, D11, C11, B11 ve A11 gibi tolerans değerleri de sağlanabilir.
Pernoların üretimi için seri imalat yapılmasına izin veren cnc torna gibi, otomat tezgahları gibi tezgahlarda üretilebilirler. Ayrıca pernoların baş kısımları ve fatura kısımları pres makinelerinde de üretilebilmektedir. Üretilen pernoların yüzeyleri temiz ve düzgün olmalıdır, çapak, tufal, çizik gibi bağlantının emniyetini sıkıntıya sokacak durumların olmaması gereklidir.
Pernolar hakkında merak ettiğiniz soruları bize yorum olarak yazabilirsiniz.
Bir başka teknik makale de görüşmek dileğiyle…
İyi çalışmalar,
Dokuz Eylül Üniversitesi Makina Mühendisliği mezunuyum eğitimime 2. ana dalım olan Dokuz Eylül Üniversitesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği ile devam etmekteyim.
Perno malzeme seçiminde enjeksiyon Al döküm tezgahlarında uygulamak üzere seçim yapılması durumunda dikkat edilmesi gereken spesifik bir husus var mıdır?